ლიტ.მცოდნეობის საკითხები-განსაკუთრებით აბიტურიენტებს გამოგადგებათ!
1.ავტობიოგრაფია - ავტორის მიერ საკუთარი ცხოვრების აღწერა.
2. ალეგორია - ნათქვამია ერთი, იგულისხმება მეორე.
3. ალიტერაცია - ერთი და იმავე თანხმოვანი ბგერების გამეორება სალექსო სტრიქონში.
4. ანდაზა - ბრძნულად გააზრებული, ხალხური, ალეგორიული, მახვილგონივრული გამოთქმა. გარდა ხალხურისა ის შეიძლება იყოს ლიტერატურული.
5. აფორიზმი - მოკლედ და მხავრულად გამოთქმული ბრძნული აზრი.
6. ბიოგრაფია - ადამიანის ცხოვრების აღწერა.
7. გაპიროვნება - უსულო და სულიერი საგნების გაადამიანება.
8. გროტესკი - ადამიანის სახის სასაცილოდ, მახინჯურად წარმოდგენა.
9. დიალოგი - პირთა შორის გასაუბრების ფორმა.
10. ელეგია - მუსიკალური საკრავის თანაყოლებით შესრულებული სამგლო-ვიარო მოთქმა.
11. ეპიგრაფი - მოკლე წარწერა საიდანმე ამოღებული ციტატის, აფორიზმის, ან ანდაზის სახით, რომელიც წარემძღვარება ნაწარმოებს ან მის ცალკეულ თა-ვებს.
12. ეპითეტი - მხატვრული განსაზღვრა, პოეტური განმარტება, საგნის დახასიათება.
13. ეპილოგი - მხატვრული ბოლოთქმა ნაწარმოებში, როცა ავტორი გვამცნობს გმირის ცხვრების ბედს მოქმედების დამთავრების შემდეგ.
14. ეპოსი - ხალხურ სიტყვიერებაში გმირულ ამბავზე აგებული თქმულება, ზღაპარი, ლეგენდა.
15. ექსპოზიცია - მხატვრული ნაწარმოების ის ნაწილი, რომლითაც მოხაზუ-ლია ფონი მოქმედების გაშლისათვის.
16. ზღაპარი - ხალხური სიტყვიერების ჟანრი, ფანტასტიკური ხასიათის თხრობითი ნაწარმოები.
17. თემა - საინტერესო საკითხი, რომელიც მწერალს აუღია მხატვრულ ნაწარ-მოებში გადასაწყვეტად.
18. თერგდალეულები - XIX საუკუნის 60-იანი წლების მოწინავე ქართველი ინტელიგენციის გარკვეული საერთო სახელწოდება.
19. თქმულება - ხალხური ნაწარმოები, რომელშიც საგმირო შინაარსის ამბე-ბია გადმოცემული.
20. იგავ-არაკი - ზნეობრივ-დამრიგებლობითი ხასიათის თხზულება, რომ- ლის გმირები არიან ცხოველები, მცენარეები და იგულისხმებიან ადამიანები.
21. იდეა - მხატვრულ, მეცნიერულ, ფილოსოფიურ და სხვადასხვა მაწარმო-ებების ძირითადი აზრი.
22. ირონია - დაცინვის ფორმა. დადებითი ფორმით უარყოფითი შინაარსის გადმოცემა.
23. იუმორი - უწყინარი დაცინვა.
24. კალამბური - ერთნაირი ბგერადობის, მაგრამ სხვადასხვა შინაარსის მქონე, მოწესრიგებულ სიტყვათა თამაში.
25. კვანძის შეკვრა და გახსნა - წინააღმდეგობის გართულების მომენტი ანუ გაკვანძვა. ხოლო გახსნა – წინააღმდეგობის გადაწყვეტა.
26. კომპოზიცია - როცა ხდება მხატვრული ნაწარმოების წყობა.
27. ლეგენდა - ხალხურ თქმულებაზე აგებული ფანტასტიკური ამბავი, ძნე-ლად დასაჯერებელი, არარეალური შინაარსის თხრობა.
28. ლექსი - წყობილსიტყვაობა, რიტმული მეტყველება.
29. ლირა - ინსტრუმენტი.
ლირიკა – უსიეჟეტო ან მკრთალსიუჟეტიანი ლექსითი ნაწარმოები.
30. მეტაფორა - პოეტური გამოცანა ანუ ერთი საგნისა თუ მოვლენის თვისების მეორე საგანზე გადატანა.
31. მითი - უძველესი ფანტასტიური ხალხური თქმულება, ქვეყნის გაჩენის, სიცოცხლის წარმოშობის, ღმერთებისა და გმირების მოქმედების შესახებ.
32. მოთხრობა - საშუალო ზომის ნაწარმოები, რომელსაც ახასიათებს სიუჟეტის სიმარტივე, მოქმედი პირების სიმცირე და ამბის განვითარების სიჩქარე.
33. მონოლოგი – ხანგრძლივი საუბარი თავის თავთან ან მიმართვა მაყურებლისადმი.
34. მოტივი – პოეტური ჩანაფიქრის მთავარი საფუძველი.
35. მხატვრული ენა – სიტყვიერ საშუალებათა ერთობლიობა, რომელიც ემოციური მეტყველებით ქმნის ცხოვრების სინამდვილის სურათს.
36. მუხამბაზი – ლექსის ერთ–ერთი სახეობა, ნიშნავს ხუთეულს, ხუთტაეპიანს.
37. ნოველა – მცირე ფორმის მოთხრობა, სადაც ადამიანის ცხოვრების მხოლოდ ერთი მომენტი, ერთი შემთხვევაა აღწერილი.
38. მხატვრული სახე – მხატვრულად გამოხატული ადამიანური ცხოვრების ისტორია ან სურათი.
39. პეიზაჟი – ბუნების სურათის დახატვა.
40. პერსონაჟის ენა – მხატვრულ ნაწარმოებში მოქმედი პირის ენა, სტილი, მეტყველება.
41. პოეზია – შეკუმშული შინაარსის ლექსითი ნაწარმოები.
42. პოემა – ლექსად დაწერილი ეპიკური ნაწარმოები.
43. პორტრეტი – ადამიანის თვალ–ტანადობის გამოსახულება დახატული მხატვრული სიტყვით, ფერწერითა და ქანდაკებით.
44. პროზა – მხატვრული ნაწარმოები, რომელიც თავისუფალია ლექსითი მეტყველებისთვის დამახასიათებელი შეზღუდვისაგან.
45. პროლოგი – ლიტერატურული ნაწარმოების მხატვრული შესავალი, რომელიც მიუთითებს ტზულების შინაარსის ძირითად ხასიათზე.
46. რითმა – ერთი და იმავე ან მსგავსი ბგერების კანონზომიერი გამეორება.
47. რიტმი – თანაზომიერი ერთეულების კანონზომიერი გამეორება.
48. რომანი – მისთვის დამახასიათებელია კომპოზიციური სირთულე, დიდი მოცულობა, ვრცელი ამბავი, სიუჟეტის მრავალფეროვნება, ემოციური თხრობა.
49. სათაური – ლიტერატურული ნაწარმოების სახელწოდება.
50. სატირა – მწარედ დამცინავი, მკაცრად მამხილებელი, დაუზოგავად გამკიცხავი მხატვრული ნაწარმოები.
51. სენტენცია – მხატვრული ფორმით გამოსახული მორალური თუ ზნეობრივი დარიგება.
52. სიმღერა – ლირიკული ჟანრის სასიმღერო ლექსი. შეიძლება, შინაარსით იყოს მითოლოგიური, საგმირო, სატრფიალო, საყოფაცხოვრებო და სამეურნეო ხასიათის.
53. სიუჟეტი – ნაწარმოების შინაარსის მხატვრული გაშლის ფორმა, მოქმედების განვითარების სისტემა.
54. სკანდირება – ლექსის წაკითხვა რიტმული ინტონაციით.
55. სკეტჩი – სასცენო კომპოზიციის მცირე ფორმის ნაწარმოები, მჩატე შინაარსის, სახუმარო, სასიმღერო, სატირული ხასიათის მოკლე წარმოდგენები.
56. ტიპი – მხატვრული ნაწარმოების გმირი, რომლის სახეში თავმოყრილია ეპოქისა თუ სოციალური წრისთვის დამახასიათებელი ნიშან–თვისებები.
57. ტრაგედია – დრამატული ჟანრის ისეთი ნაწარმოები, რომელშიც მთავარი გმირი იღუპება.
58. ტროპი – გადატანითი მნიშვნელობით ხმარებული ყველა სიტყვა და წინადადება.
59. ფაბულა – მხატვრული ნაწარმოების ძირითადი ამბავი, შემთხვევის შეკუმშული ისტორია.
60. შაირი – ხალხური წარმოშობის ნაწარმოები, გვევლინება რვა მარცვლიანი საზომით.
61. შედარება – ტროპის ფორმა, სადაც საგნები და მოვლენები შეპირისპირებულია ერთმანეთთან.
62. ციტატა – ტექსტის გარკვეული ნაწილის ამოწერა და დამოწმება რომელიმე თხზულებაში.
63. ხასიათი – პერსონაჟის განწყობის, ყოფაქცევისა და მისწრაფების ერთობლიობა.
64. ხატოვანი თქმა – მახვილგონიერი ფრაზები, აფორიზმებად ქცეული გამოთქმები.
65. ჰიმნი – ლირიკული ჟანრის ნაწარმოები, მაქებარი ლექსი ან სიმღერა.
66. ჰიპერბოლა – საგნის, მოვლენის, მოქმედებისა თუ ქცევის გადაჭარბებულად წარმოდგენა, მხატვრული გაზვიადება.
1.ავტობიოგრაფია - ავტორის მიერ საკუთარი ცხოვრების აღწერა.
2. ალეგორია - ნათქვამია ერთი, იგულისხმება მეორე.
3. ალიტერაცია - ერთი და იმავე თანხმოვანი ბგერების გამეორება სალექსო სტრიქონში.
4. ანდაზა - ბრძნულად გააზრებული, ხალხური, ალეგორიული, მახვილგონივრული გამოთქმა. გარდა ხალხურისა ის შეიძლება იყოს ლიტერატურული.
5. აფორიზმი - მოკლედ და მხავრულად გამოთქმული ბრძნული აზრი.
6. ბიოგრაფია - ადამიანის ცხოვრების აღწერა.
7. გაპიროვნება - უსულო და სულიერი საგნების გაადამიანება.
8. გროტესკი - ადამიანის სახის სასაცილოდ, მახინჯურად წარმოდგენა.
9. დიალოგი - პირთა შორის გასაუბრების ფორმა.
10. ელეგია - მუსიკალური საკრავის თანაყოლებით შესრულებული სამგლო-ვიარო მოთქმა.
11. ეპიგრაფი - მოკლე წარწერა საიდანმე ამოღებული ციტატის, აფორიზმის, ან ანდაზის სახით, რომელიც წარემძღვარება ნაწარმოებს ან მის ცალკეულ თა-ვებს.
12. ეპითეტი - მხატვრული განსაზღვრა, პოეტური განმარტება, საგნის დახასიათება.
13. ეპილოგი - მხატვრული ბოლოთქმა ნაწარმოებში, როცა ავტორი გვამცნობს გმირის ცხვრების ბედს მოქმედების დამთავრების შემდეგ.
14. ეპოსი - ხალხურ სიტყვიერებაში გმირულ ამბავზე აგებული თქმულება, ზღაპარი, ლეგენდა.
15. ექსპოზიცია - მხატვრული ნაწარმოების ის ნაწილი, რომლითაც მოხაზუ-ლია ფონი მოქმედების გაშლისათვის.
16. ზღაპარი - ხალხური სიტყვიერების ჟანრი, ფანტასტიკური ხასიათის თხრობითი ნაწარმოები.
17. თემა - საინტერესო საკითხი, რომელიც მწერალს აუღია მხატვრულ ნაწარ-მოებში გადასაწყვეტად.
18. თერგდალეულები - XIX საუკუნის 60-იანი წლების მოწინავე ქართველი ინტელიგენციის გარკვეული საერთო სახელწოდება.
19. თქმულება - ხალხური ნაწარმოები, რომელშიც საგმირო შინაარსის ამბე-ბია გადმოცემული.
20. იგავ-არაკი - ზნეობრივ-დამრიგებლობითი ხასიათის თხზულება, რომ- ლის გმირები არიან ცხოველები, მცენარეები და იგულისხმებიან ადამიანები.
21. იდეა - მხატვრულ, მეცნიერულ, ფილოსოფიურ და სხვადასხვა მაწარმო-ებების ძირითადი აზრი.
22. ირონია - დაცინვის ფორმა. დადებითი ფორმით უარყოფითი შინაარსის გადმოცემა.
23. იუმორი - უწყინარი დაცინვა.
24. კალამბური - ერთნაირი ბგერადობის, მაგრამ სხვადასხვა შინაარსის მქონე, მოწესრიგებულ სიტყვათა თამაში.
25. კვანძის შეკვრა და გახსნა - წინააღმდეგობის გართულების მომენტი ანუ გაკვანძვა. ხოლო გახსნა – წინააღმდეგობის გადაწყვეტა.
26. კომპოზიცია - როცა ხდება მხატვრული ნაწარმოების წყობა.
27. ლეგენდა - ხალხურ თქმულებაზე აგებული ფანტასტიკური ამბავი, ძნე-ლად დასაჯერებელი, არარეალური შინაარსის თხრობა.
28. ლექსი - წყობილსიტყვაობა, რიტმული მეტყველება.
29. ლირა - ინსტრუმენტი.
ლირიკა – უსიეჟეტო ან მკრთალსიუჟეტიანი ლექსითი ნაწარმოები.
30. მეტაფორა - პოეტური გამოცანა ანუ ერთი საგნისა თუ მოვლენის თვისების მეორე საგანზე გადატანა.
31. მითი - უძველესი ფანტასტიური ხალხური თქმულება, ქვეყნის გაჩენის, სიცოცხლის წარმოშობის, ღმერთებისა და გმირების მოქმედების შესახებ.
32. მოთხრობა - საშუალო ზომის ნაწარმოები, რომელსაც ახასიათებს სიუჟეტის სიმარტივე, მოქმედი პირების სიმცირე და ამბის განვითარების სიჩქარე.
33. მონოლოგი – ხანგრძლივი საუბარი თავის თავთან ან მიმართვა მაყურებლისადმი.
34. მოტივი – პოეტური ჩანაფიქრის მთავარი საფუძველი.
35. მხატვრული ენა – სიტყვიერ საშუალებათა ერთობლიობა, რომელიც ემოციური მეტყველებით ქმნის ცხოვრების სინამდვილის სურათს.
36. მუხამბაზი – ლექსის ერთ–ერთი სახეობა, ნიშნავს ხუთეულს, ხუთტაეპიანს.
37. ნოველა – მცირე ფორმის მოთხრობა, სადაც ადამიანის ცხოვრების მხოლოდ ერთი მომენტი, ერთი შემთხვევაა აღწერილი.
38. მხატვრული სახე – მხატვრულად გამოხატული ადამიანური ცხოვრების ისტორია ან სურათი.
39. პეიზაჟი – ბუნების სურათის დახატვა.
40. პერსონაჟის ენა – მხატვრულ ნაწარმოებში მოქმედი პირის ენა, სტილი, მეტყველება.
41. პოეზია – შეკუმშული შინაარსის ლექსითი ნაწარმოები.
42. პოემა – ლექსად დაწერილი ეპიკური ნაწარმოები.
43. პორტრეტი – ადამიანის თვალ–ტანადობის გამოსახულება დახატული მხატვრული სიტყვით, ფერწერითა და ქანდაკებით.
44. პროზა – მხატვრული ნაწარმოები, რომელიც თავისუფალია ლექსითი მეტყველებისთვის დამახასიათებელი შეზღუდვისაგან.
45. პროლოგი – ლიტერატურული ნაწარმოების მხატვრული შესავალი, რომელიც მიუთითებს ტზულების შინაარსის ძირითად ხასიათზე.
46. რითმა – ერთი და იმავე ან მსგავსი ბგერების კანონზომიერი გამეორება.
47. რიტმი – თანაზომიერი ერთეულების კანონზომიერი გამეორება.
48. რომანი – მისთვის დამახასიათებელია კომპოზიციური სირთულე, დიდი მოცულობა, ვრცელი ამბავი, სიუჟეტის მრავალფეროვნება, ემოციური თხრობა.
49. სათაური – ლიტერატურული ნაწარმოების სახელწოდება.
50. სატირა – მწარედ დამცინავი, მკაცრად მამხილებელი, დაუზოგავად გამკიცხავი მხატვრული ნაწარმოები.
51. სენტენცია – მხატვრული ფორმით გამოსახული მორალური თუ ზნეობრივი დარიგება.
52. სიმღერა – ლირიკული ჟანრის სასიმღერო ლექსი. შეიძლება, შინაარსით იყოს მითოლოგიური, საგმირო, სატრფიალო, საყოფაცხოვრებო და სამეურნეო ხასიათის.
53. სიუჟეტი – ნაწარმოების შინაარსის მხატვრული გაშლის ფორმა, მოქმედების განვითარების სისტემა.
54. სკანდირება – ლექსის წაკითხვა რიტმული ინტონაციით.
55. სკეტჩი – სასცენო კომპოზიციის მცირე ფორმის ნაწარმოები, მჩატე შინაარსის, სახუმარო, სასიმღერო, სატირული ხასიათის მოკლე წარმოდგენები.
56. ტიპი – მხატვრული ნაწარმოების გმირი, რომლის სახეში თავმოყრილია ეპოქისა თუ სოციალური წრისთვის დამახასიათებელი ნიშან–თვისებები.
57. ტრაგედია – დრამატული ჟანრის ისეთი ნაწარმოები, რომელშიც მთავარი გმირი იღუპება.
58. ტროპი – გადატანითი მნიშვნელობით ხმარებული ყველა სიტყვა და წინადადება.
59. ფაბულა – მხატვრული ნაწარმოების ძირითადი ამბავი, შემთხვევის შეკუმშული ისტორია.
60. შაირი – ხალხური წარმოშობის ნაწარმოები, გვევლინება რვა მარცვლიანი საზომით.
61. შედარება – ტროპის ფორმა, სადაც საგნები და მოვლენები შეპირისპირებულია ერთმანეთთან.
62. ციტატა – ტექსტის გარკვეული ნაწილის ამოწერა და დამოწმება რომელიმე თხზულებაში.
63. ხასიათი – პერსონაჟის განწყობის, ყოფაქცევისა და მისწრაფების ერთობლიობა.
64. ხატოვანი თქმა – მახვილგონიერი ფრაზები, აფორიზმებად ქცეული გამოთქმები.
65. ჰიმნი – ლირიკული ჟანრის ნაწარმოები, მაქებარი ლექსი ან სიმღერა.
66. ჰიპერბოლა – საგნის, მოვლენის, მოქმედებისა თუ ქცევის გადაჭარბებულად წარმოდგენა, მხატვრული გაზვიადება.
Comments
Post a Comment